کتابخانه‌های عمومی در جذب مخاطب مشکل ندارند؛مشکل جای دیگر است

دکتر فریده عصاره عضو کمیته اجرایی «همایش کتابخانه های عمومی: عوامل و موانع جذب و توسعه مخاطب» در گفتگو با خبرنگار لیزنا درخصوص دستاوردهای برگزاری این همایش بیان کرد: امید است که در پایان این همایش با کسب ایده ­ها، نظرات و حاصل پژوهش های اصیل همکاران مشارکت کننده  به مجموعه ای از راهکارها و پیشنهادات اساسی و قابل اجراء در حیطه جذب مخاطب در کتابخانه های عمومی کشور مواجه شویم و این کتابخانه ها بتوانند با بکارگیری و به اجرا در آوردن آن­ها در جذب هر چه بیشتر مخاطبین  موفق شوند. 

استاد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز مشکلات کتابخانه های عمومی در زمینه جذب مخاطب را چنین برشمرد: در واقع کتابخانه های عمومی در جذب مخاطب مشکل عمده ای ندارند، مشکل جای دیگری است، و آن آشنایی و انس اندک اقشار مختلف کشور بطور کلی با کتاب و کتابخوانی است.   

وی گفت: از آنجائی که عادت به مطالعه در میان مردم، از ابتدا تاکنون بطور نظام مند در کشورمان جا نیفتاده است، بطور کلی نرخ مطالعه در میان مردم ایران پایین است و فقر مطالعه مشخص! و لذا احساس مراجعه به کتابخانه در میان اقشار مختلف ضعیف است و اکثراً افراد در صورتی به کتابخانه مراجعه می کنند که اطلاعاتی جهت انجام تکالیف درسی و یا اجرای تحقیق خود لازم داشته باشند. به عبارت دیگر، در کل کتابخانه به عنوان مأمنی جهت کسب اطلاعات، تجربیات ارزشمند، افزایش دانش و بینش در میان اقشار مختلف کشور نهادینه نشده است البته به استثناء مواردی محدود.

نقش کتابخانه در جذب مخاطب مهم و اساسی است

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، درباره نقش نهادهای دولتی و مردم در جذب مخاطب کتابخانه های عمومی بیان کرد: در این زمینه کتابخانه های عمومی دو نقش اصلی بعهده دارند:

اول اخذ تدابیری تا با کمک ارگانهای مسؤل از جمله آموزش و پرورش و خانواده ­ها؛ کودکان را از دوره ­ی پیش دبستانی به کتابخانه­ ها بیاورند و آنان را با کتاب و مطالعه از سنین پایین آشنا نمایند تا عادت به مطالعه در آنان ایجاد شود.

دوم تلاش در جهت جلب بزرگسالان به کتابخانه ها که اندکی  مشکل تر از مورد اول است. با ایجاد فضائی دلپذیر، برخوردهای منطقی و دوستانه کتابدارها با مخاطبین، ارائه منابع اطلاعاتی مفید، مرتبط و با کیفیت، ایجاد برنامه های آموزشی، تفریحی متنوع هفتگی، ماهانه... و اطلاع رسانی برنامه های کتابخانه به­ طور مداوم به اعضاء و از طریق سایت کتابخانه و ایمیل های اعضاء، مردم را به کتابخانه ها جلب نمایند.

وی گفت: برای مثال تابستان گذشته در یکی از کتابخانه های شهر اّدلید استرالیا سری زدم. بلافاصله و بدون اخذ وجه مرا عضو کتابخانه کردند، آدرس سایت آن را به من دادند وایمیل مرا گرفتند. تور کتابخانه­ هم برایم ترتیب دادند تا با بخشهای مختلف کتابخانه و نرم­افزار آن، یا نحوه سرچ در کتابخانه آشنا شوم. از آن موقع تاکنون مرتباً ایمیل هائی دریافت می کنم که کتابخانه هر هفته برنامه های آموزشی دارند (برای کودکان، بزرگسالان...) تا مراجعان بسته به علاقه خود و در ساعت مقرر برنامه مورد علاقه خود را ببینند. به هرحال نقش کتابخانه در جذب مخاطب مهم و اساسی است.

عصاره در پاسخ به این سئوال که «آیا با وجود دنیای گسترده اینترنت و دسترسی آسانتر به اطلاعات ضرورتی برای مراجعه کردن به کتابخانه ها وجود دارد؟» گفت: بلی. کتابخانه نهادی اجتماعی و آموزشی است. در دنیای متغیر و رقابتی کنونی نیاز مردم به آموزش خیلی بیشتر از قبل شده است. کتابخانه­ ای که وظایف خود را در جهت ارائه­ ی آموزش لازم و به روز انجام دهد، مرکز مراجعه مخاطبان خواهد شد.

وی گفت: مطالعه وضعیت کتابخانه­ ها در ادوار گذشته نشان می دهد که هر دوره ای کتابخانه وظایف خاص خود را داشته است و خدماتش متفاوت بوده است. زمانی کتابخانه محل مطالعه بوده است، زمانی دیگر کتابخانه مواد و منابع را روی میز کاربران برده است و اکنون با وجود دسترسی به کلیه اطلاعات موجود کاربران نیازمند آموزشند. استفاده از فناوریهای جدید مثل اینترنت، وب، موبایل، تبلت ... اگرچه آسان و به ظاهر نیازمند آموزش نیست، ولی در جامعه اطلاعاتی کاربران کتابخانه ها نیازمند انواع آموزش در جهت بکارگیری ابزارهای فناوری هستند تا بتوانند در اسرع وقت به بهترین وجه با سیستمهای مورد نیاز خود کارکنند و این نوع آموزش جزء وظایف کتابخانه هاست.

آموزش استفاده صحیح از فناوریهای اطلاعاتی توسط کتابخانه­ ها باعث ارتقاء سواد اطلاعاتی می ­شود

وی به سئوال «آیا وابستگی جوانان به اینترنت جای نگرانی دارد و یا می توان گفت این وابستگی گذرا است؟»  پاسخ داد: در تابستان امسال در کشور ژاپن من با واقعیتی روبرو شدم که در کشورمان هنوز نهادینه نشده است. جوانان در کوچه و خیابان از اینترنت استفاده می کردند ولی استفاده های مفید اطلاعاتی. کوچک ترین سؤالی که از یک جوان پرسیده می­شد، بلافاصله به موبایلش مراجعه می کرد و جواب درست را به سؤال کننده می داد. از GPS به نحواحسن استفاده می شد، نقشه ها را بخوبی می خواندند و از کیوسک های اطلاعاتی بخوبی استفاده می­کردند. در یک کلام این جوانان از سواد اطلاعات بسیار بالائی برخوردار بودند. پس استفاده از اینترنت گذشته از این که جای نگرانی ندارد، بسی جای خوشحالی هم هست.

وی افزود: وظیفه کتابخانه ها ایجاد دوره های آموزشی ارتقاء سواد اطلاعاتی است. بطور کلی اگر جوانان از استفاده بجا و مناسب این ابزارهای تکنولوژی در دسترس خود، آگاه باشند کمتر به سراغ جنبه های دیگر آن می روند و اصلاً وقت کافی برای مراجعه به سایتهای نامناسب برایشان باقی نمی ماند. ورود به جامعه اطلاعاتی و به دنبال آن جامعه­ ی دانش­ محور، نیازمند داشتن جوانانی با سطح سواد اطلاعاتی بالا و خود یادگیرنده است. آموزش استفاده صحیح و درست از فناوری های اطلاعاتی توسط کتابخانه­ ها باعث ارتقاء سواد اطلاعاتی جوانان ما می­ شود.

گفتنی است، اولین همایش ملی «کتابخانه های عمومی: عوامل و موانع جذب و توسعه مخاطب»، با مشارکت و همکاری اداره کل نهاد کتابخانه های عمومی استان خوزستان و انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی شاخه خوزستان در تاریخ اول اسفند ۱۳۹۴ در اهواز برگزار خواهد شد. مهلت ارسال مقاله ۱۵ آذر ۱۳۹۴ و اعلام نتیجه بررسی مقاله ها ۳۰ دی ۱۳۹۴ است.

علاقمندان می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت همایش مراجعه کنند
.